Catharina Ziekenhuis en CSU: gezondheid als gemeenschappelijk doel

Het voelt als een buitenkans, een rondleiding door het Catharina Ziekenhuis, één van de meest vooraanstaande topklinische ziekenhuizen van Nederland. Het is dé plek waar ze het vak van medisch ondernemerschap tot in de puntjes beheersen en waar één zekerheid telt: de onverwachte situatie die elk moment om de hoek kan verschijnen. De uitnodiging voor de rondleiding valt in de bus bij de Udense dienstverlener CSU Total Care, waar ze hem graag aannemen. Al is het maar vanwege het gemeenschappelijke speelveld waar de medische en de facilitaire sector elkaar in herkennen: het verbeteren van en bijdragen aan gezondheid.

Tekst Ronald Frencken 
Beeld Scala Fotografie

Wie de bladen de afgelopen tijd een beetje volgde, weet dat ze bij het Catharina Ziekenhuis de afgelopen jaren spitsroeden liepen. Never a dull moment there, en dat geldt ook voor CSU dat zich met het aandienen van corona voor onverwachte uitdagingen (maar ook kansen) geplaatst zag. Hoe geven sterke, koersvaste organisaties met een belangrijke regionale functie sturing aan onverwachte situaties als corona? En: hoe hou je op zo’n moment koers? Want dat is wat patiënten, opdrachtgevers en stakeholders nu eenmaal van je verwachten.Kapje op, kapje af

Op bezoek bij verschillende medische afdelingen in het Cathrien, waar je als leek pas welkom bent als het er echt om spant, neemt CSU-bestuurslid Esmée Ficheroux haar gastvrouw en bestuurslid Geranne Engwirda van het Cathrien de maat over haar bedrijfsvoering en beantwoordt zelf ook vragen van Geranne. Goed om te weten: we schrijven het moment dat in de medische zorg de virusteugels op sommige afdelingen mogen worden gevierd – maar niet overal. Het leidt tot gehannes en gelach: mondkapje op, kapje af, weer op, en af; het protocol dat Esmée en Geranne tijdens de rondleiding zal blijven achtervolgen.

Opzij, opzij, opzij

Je hoeft geen bedrijfseconoom te zijn om de verschillen te duiden tussen de businesscases van het Catharina Ziekenhuis en CSU. Zoeken naar de overeenkomsten is uitdagender, gewoon, omdat ze er zijn. Dat weet ook Esmée, als we in de ambulancehal opzij moeten springen om twee razendsnelle ambulancebroeders met brancard en patiënt de ruimte te gunnen. “Ik denk dat CSU en het Catharina Ziekenhuis beide een afspiegeling van de maatschappij zijn. Wat daar gebeurt, is binnen onze organisaties direct voelbaar. CSU’s maatschappelijk belang luidt: steeds beter werkgeverschap voor 27.000 medewerkers. Dat leidt tot meer welzijn en gezondere werknemers, en dus ook tot een veiliger en gezonder werkklimaat bij onze opdrachtgevers. Daar ligt een opvallende parallel met het Cathrien.”

‘Bij ons wordt groei gedreven door kennis. Ongebreideld zorg verlenen zou ons werk onbetaalbaar maken’

Groei zonder te groeien

Geranne en Esmée omarmen groei. Maar: nooit tegen de klippen omhoog, en immer zorgvuldig. “Ik denk dat bij een commercieel familiebedrijf als CSU het businessmodel deels door winst wordt gestuurd”, zegt Geranne. “Bij ons wordt groei gedreven door kennis. Ongebreideld zorg verlenen zou ons werk onbetaalbaar maken. In deze spagaat zitten wij. Technologie helpt ons om meer specialistische zorg te verlenen, meer en beter werk te verrichten, maar tegelijkertijd ook om groei af te remmen. Technologie is bijvoorbeeld slimme infuuspalen waardoor verpleegkundigen extra tijd krijgen voor echt mensenwerk: groei zonder te groeien dus.” Esmée vult aan: “Wij streven naar evenwicht tussen winst en groei. Beide moeten maatschappelijk verantwoord zijn. Daarbij helpen intelligente toepassingen. Slimme prullenbakken die via een app aangeven of ze geleegd moeten worden, of intelligente werkruimtes die via sensoren data verzamelen waardoor wij weten waar ze moet worden gereinigd. Dit soort toepassingen maken ons werk interessanter. Ze brengen meer diepte in het werk en geven nieuw elan. Dat is ons groeipad.”

GBV-richtlijn

Tijdens corona, voor beide organisaties de periode dat alle hens aan denk waren, ging het vooral over virusmanagement. Creatief ondernemerschap dus. Deze hectische periode is Esmée bijgebleven. “Veel panden van onze opdrachtgevers stonden leeg. Zij kwamen soms in financieel zwaar weer. De gevolgen daarvan ervoeren wij ook direct. Wij hebben toen onze coronaparagraaf opgesteld: onze beleidslijn tijdens corona. Hierin stond onder meer dat wij geen mensen zouden laten gaan, naast onze intentie om met opdrachtgevers goede afspraken te maken. Onze gedachte hierachter was om de pijn samen te delen. In die tijd kwamen onze medewerkers zelf ook met oplossingen, zodat ze binnen onze organisatie op andere plekken inzetbaar bleven. Met name in de begintijd was er nog nauwelijks iets bekend over corona en waren de RIVM-richtlijnen beperkt. Wij hebben onze medewerkers op het hart gedrukt om voorzichtig te zijn ten aanzien van de eigen gezondheid en die van anderen, en ook onze eigen ‘GBV-richtlijn’ niet uit het oog te verliezen: Gezond Boeren Verstand. Esmée kijkt terug op een leerzame coronaperiode. “Die gaf ons ruimte om ons te richten op innovaties: onze Hologram Hostess bijvoorbeeld, de digitale virusbestendige hostess die je welkom heet binnen het bedrijf, of de hygiënehaak die helpt om contact met deuren en andere objecten, en daarmee besmetting, te voorkomen.”

Stap terug, en vooruit

Verstomd applaus

Geranne heeft het ervaren: de medewerkers die onder hoge werkdruk telkens weer klaarstonden om in de bres te springen – lang nadat het applaus voor de zorg was verstomd. “Het gevoel dat we er samen stonden, maakte ons opgewassen tegen corona. Medewerkers kwamen vanuit hun persoonlijke drive zelf met creatieve oplossingen. Die deed hen bijvoorbeeld besluiten om inzetbaar te zijn op de ic-afdeling, mits natuurlijk het competentieprofiel dat toestond. Je zag ook dat de druk innovaties versnelde, waarmee wij min of meer al bezig waren. Beeldbellen met de patiënt thuis, zuurstof thuis, monitoring op afstand, slimme pleisters. Er kwam extra ic-capaciteit en een testfaciliteit voor mondkapjes toen deze nog niet voldoende betrouwbaar waren: het waren ontwikkelingen die in een creatieve flow snel volwassen werden.”

‘Het gevoel dat we er samen stonden, maakte ons opgewassen tegen corona. Medewerkers kwamen vanuit hun persoonlijke drive zelf met creatieve oplossingen’

De afgelopen twee jaar brachten beide ondernemers en hun organisaties veel goeds. Esmée: “De periode deed ons nog eens inzien dat wij verantwoordelijk zijn voor een bijzondere medewerkerspopulatie die aan de basis van de samenleving staat: schoonmaakprofessionals.” Wat Geranne hoopvol stemde, was de professionaliteit waarmee medewerkers zich belangeloos boven de vaccinatiediscussie plaatsten. “Wel of geen zorg verlenen aan niet-gevaccineerde patiënten was bij ons geen issue. Medische zorg verleen je nu eenmaal. Vergelijk het met mensen die roken, te hard rijden of skiën: gaat het mis, dan kun je bij ons terecht, zo makkelijk is dat. De hele periode was een goede oefening in balanceren tussen hectische zorgvragen en wat wij van onze medewerkers mochten verlangen. Die dunne elastische lijn kun je niet straffeloos uitrekken. Patiëntenzorg vereist warme handen. Maar dat je ook echt mag vertrouwen op oplossingen vanuit de medewerkers, zonder dat je daar als organisatie specifiek om vraagt, heeft mij verwarmd.”

Vissenkom

Reuring verzekerd: de vissenkom. Ofwel: het rondom van blinkend schone ramen voorziene epicentrum van de SEH, de afdeling voor spoedeisende hulp. Hier leidt gespecialiseerd SEH-personeel de toestroom van acute patiënten in goede banen. Geranne: “Op de SEH is efficiënte, snelle zorg het hoogste doel, zodat er een goede doorstroming mogelijk blijft en wij elke acute patiënt direct kunnen helpen. Dat betekent snel acteren en goed plannen. Daar komen veel technologie en data bij kijken, maar vooral mensenwerk maakt hier het verschil.” Lopend door het Catharina Ziekenhuis, met zijn gangen, afdelingen en wachtruimten, kun je de vele facilitaire medewerkers niet missen. “Wij belasten ons medisch zorgpersoneel zo min mogelijk met facilitaire taken. Hoe meer zij patiënten dedicated zorg kunnen bieden, hoe beter. Bevoorraden, schoonmaken, voeding, apparatuur werkend houden: het zijn taken voor onze facilitaire medewerkers, zoals CSU die ook heeft. Gelukkig geldt ook hier dat er steeds meer slimme, data-gedreven toepassingen komen, zodat je meer tijd over hebt.”

Fear of missing of out

Werken aan een gezondere werkvloer

Slimme, data-gedreven technologie zal ook de toekomst van CSU gaan bepalen. Esmée vertelt er graag over als we zijn aanbeland bij de PACU, de Post Anaesthetic Care Unit nabij het hart- en vaatcentrum. “In de basis draait de facilitaire sector om het plannen van schoonmaakwerk. Dat vind ik niet zo’n sexy term. Terwijl je als schoonmaker wil dat jouw werk ertoe doet. Wij doen er alles aan om het werk interessanter en efficiënter te maken. Bijvoorbeeld door ruimte te creëren voor hospitality-taken of door met technologie te werken aan verbinding tussen mensen. Dit doen we bijvoorbeeld met de cleaning app. De visie dat aandacht voor dienstverlening, onze core business, uiteindelijk leidt tot een veiligere, gezondere werkvloer, is pril. Boeiend om daar als CSU in te pionieren.”

MR-Linac

Bij CSU kampen ze, net als veel andere sectoren, met een tekort aan medewerkers. Daar kwam bij dat medewerkers tijdens corona overstapten naar andere bedrijven. Geranne en Esmée zijn het erover eens dat innovatiekracht een goed middel is om mensen te behouden. “Een voorbeeld”, zegt Geranne, “is onze vooruitstrevende en veelbelovende MR-Linac. Dit is een ultramodern bestralingsapparaat voor tumoren waarmee je tegelijkertijd ook foto’s kunt maken, waardoor je veel nauwkeuriger de tumor bestrijdt. Om met dit apparaat te mogen werken zijn gespecialiseerde medewerkers zelfs speciaal naar de Brainportregio verhuisd. Zo is innovatiekracht in staat nieuwe medewerkers aan te trekken.”

‘Om met dit apparaat te mogen werken zijn gespecialiseerde medewerkers zelfs speciaal naar de Brainportregio verhuisd. Zo is innovatiekracht in staat nieuwe medewerkers aan te trekken.’

Hoofd, handjes, hart

Een rondleiding door het Catharina Ziekenhuis is een mooi voorbeeld van een organisatie die in een hectische periode elke dag de balans moet vinden tussen kerntaak en het onvoorspelbare karakter van bijvoorbeeld een virus. Dit geldt feitelijk voor elke organisatie, of ze er nu werken met het hoofd, zoals in het ziekenhuis, of met de handjes, zoals in facilitaire organisaties als CSU. Vertrouwen op technologie loont, maar ook: vertrouwen op het hart. “Kijk naar je mensen, en zie ze ook echt”, zegt Geranne. Het zijn inzichten van bestuurders van grote organisaties, die voor het midden- en kleinbedrijf niet heel anders zullen klinken.