Bert-Jan Woertman: ‘Blijf roeren in de toverdrank van de Brainport’

In de Brainport-regio bouwen gemiddeld 8 van de 10 winnaars van de Gerard & Anton Awards een succesvol bestaan op. Een highscore voor de hightech. Want als je de cijfers over alle sectoren bekijkt, dan redt slechts 20% van de beginnende ondernemingen het. Wat dit zegt over de staat van onze technische regio? “Dat het goed gaat”, zegt Bert-Jan Woertman met gevoel voor understatement. “Zeker als je ziet dat de Nederlandse economie krimpt, terwijl wij hier groeien. De sleutel van dit succes is allang geen geheim meer: die bestaat uit ons unieke ecosysteem.” En die moet we blijven voeden om succesvol te blijven, volgens Bert-Jan, die hier zelf actief aan bijdraagt.

Tekst Paul van Vugt
Beeld Bart van Overbeeke

Bert-Jan Woertman was tot voor kort directeur van Mikrocentrum, de kennis- en netwerkorganisatie voor de hightech- en maakindustrie. Hier bouwde hij aan zichzelf versterkende innovatie-ecosystemen. Een rol die hij combineert met ambitieus vrijwilligerswerk: de jaarlijkse organisatie van de Gerard & Anton Awards voor veelbelovende startups in de hightech-scene. De winnaar van deze Awards? Dat is uiteindelijk de hele Brainport-regio.

‘De Oude Rechtbank op Stratumseind werd het middelpunt van een waar feest der innovaties.’

Ongeziene parels
Het idee voor de Awards ontstond 10 jaar geleden bij Bert-Jan. “Er ontstonden steeds meer startups, maar er werd nauwelijks over gecommuniceerd. Als je online zocht, vond je niets. Niemand sloeg op de trommel met zijn new business. De parels bleven ongezien. Een artikel over startups to watch in New York was een eyeopener. Dit bracht me op het spoor om al die verhalen te helpen vertellen over veelbelovende startups uit onze regio.”

Het jaar daarop kregen de bedrijven achter de verhalen ook letterlijk een podium. De Oude Rechtbank op Stratumseind werd het middelpunt van een waar feest der innovaties. De regionale hightech-scene was massaal vertegenwoordigd en de energie van die avond smaakte naar meer. Niet veel later zagen de Gerard & Anton Awards het levenslicht. Met prijzen voor de tien meest belovende startups.

De mensen maken het verschil
Volgens Bert-Jan omvat het woordje ‘veelbelovend’ veel meer dan ‘een slim idee’. “Het innovatieve element van de startup is belangrijk, maar minstens zo relevant zijn de mensen uit het founding team. Je moet door hun plan heen kijken. De mensen achter het idee kennen. Hun drijfveren. Zij zijn het fundament van hun innovatie. Hun vermogen bepaalt uiteindelijk of deze zal doorbreken.”

“Een prototype heb je zo bedacht, maar eenmaal onderweg kom je zó veel hobbels tegen. Van technische uitdagingen en financiering tot klinische testen en CE-markeringen. Voordat je daar doorheen bent, ben je zo vijf jaar verder. En als je team niet klopt, dan kun je het vergeten. Daarom is ons ecosysteem zo belangrijk. Alle kennis die je zelf niet hebt, ligt in onze regio letterlijk voor het oprapen. Mensen die in het verleden succesvol zijn geweest, willen wat teruggeven aan de nieuwe garde. Hoe fijn is het om als jonge techneut in de keuken te mogen kijken bij ASML. Meekijken over de schouder van een ander is een gamechanger voor startups.”

‘Jongens’, zegt Fred dan, ‘dit werkt zo niet wat jullie bedacht hebben, ik kijk wel even mee’

“Een prachtig voorbeeld is de nestorfunctie die de 70-jarige Fred Roozeboom op zich neemt. Hij is onbekend voor het grote publiek, maar hij heeft een wezenlijke rol bekleed voor onze regio. In dienst van Philips ontwikkelde hij samen met zijn onderzoeksgroep slimme dingen die je nu terugvindt in allerlei apparaten die wij allemaal elke dag gebruiken. Daarmee heeft hij de industrie en de maatschappij een stap verder gebracht. Daarvoor ontving hij in Amerika recent zelfs een prestigieuze uitvindersprijs: de Gordon Moore Medal. Deze mensen maken Eindhoven uniek. En hij blijft belangrijk voor ons, doordat hij zich tussen de jonge techneuten beweegt. ‘Jongens’, zegt ie dan, ‘dit werkt zo niet wat jullie bedacht hebben, ik kijk wel even mee’.”

“Die behulpzaamheid kenmerkt onze regio. Met elkaar en voor elkaar. Elke eerste woensdag van de maand maken we dat waar tijdens Demo’s Pitches en Drinks, telkens op een andere plek in onze mooie regio. Met succesvolle seniors – zoals ook de altijd aanwezige mede-initiatiefnemers Hans Meeske van Holland Innovative en Bart Brouwers van Innovation Origins – die investeren in de toekomstige generatie. Elke dag weer. Daarmee creëren we een vliegwiel dat ons vooruitbrengt en zorgt dat we als regio een internationale hotspot zijn.”

Silicon Valley vs Veldhoven
Bert-Jan liet zich 10 jaar geleden inspireren door de startups uit New York. Vandaag de dag kijkt men vanuit de VS naar de verrichtingen hier. The Economist wijdde er een artikel aan met de treffende boodschap: ‘Ask people to pinpoint the digital centre of the economy and many would finger Silicon Valley, but the case of Veldhoven, a non descript suburb of the fifth biggest city of the Netherlands, looks compelling.’

“Daar is geen woord van gelogen”, volgens Bert-Jan. “We ontvangen hier de ene na de andere internationale delegatie. Laat ze maar komen. Laat ze inspireren. We hoeven niet bang te zijn dat ze ons succes kopiëren. Want dat kan namelijk niet. Hier hebben we een andere technische historie. Een andere cultuur van samenwerken. Het verschil wordt niet zozeer gemaakt door technologie, maar door ons samenwerkend vermogen.”

“Neem nou zo’n complexe machine van ASML. Die bestaat feitelijk uit een heel complex netwerk van mensen en bedrijven die met elkaar optrekken. Die machine bestaat uit puzzelstukjes van bedrijf x en y, die het doorgeven aan bedrijf z. We concurreren hier niet van bedrijf tot bedrijf, maar maken elkaar sterker in ons ecosysteem.”

Ons Brabantse vertrouwen: niet te kopiëren
Als je me vraagt naar het ‘geheime’ ingrediënt van onze toverdrank, dan zet ik in op ‘vertrouwen’. Dat element is cultureel bepaald en zit verweven in onze gemoedelijkheid. Wij hebben de mindset van ‘Laten we samen een biertje drinken, dan komen we er wel uit’. Het is opvallend dat ook internationals goed gedijen in dit klimaat. Het is geen wetenschap, maar ik kan wel gissen waarom dit zo is: het gaat om slimme mensen die het fijn vinden dat er naar ze geluisterd wordt en zij met hun kennis kunnen bijdragen aan het oplossen van de complexe uitdagingen waar wij met elkaar aan werken. In pakweg India is er veel meer hiërarchie. Daar is je positie belangrijker dan je talent. Het is een aanname van me, maar het zou een onderzoek waard zijn of dit zo werkt.”

“Een andere katalysator van ons succes is het groeiend aantal platforms dat startups ondersteunt, zoals The Gate op de TU/e Campus, HighTechXL en LumoLabs op de High Tech Campus. En ook binnen de studententeams van de TU/e Innovation Space gebeurt veel moois. Dat is een vruchtbare voedingsbodem voor ondernemerschap. Ambitieuze techneuten vinden elkaar in die teams en in hun ambitie om de wereld te verbeteren, om daarna hun kennis in de praktijk te brengen. Ook dat is een enorm krachtig vliegwiel. Die teams leren in korte tijd veel van elkaar en zetten snel de stap naar de bedrijfswereld of zetten zelf een bedrijf op.”

‘We staan in de kinderschoenen, maar maken nu al een wereld van verschil met onze hightech’

“Net als onze Awards bestonden dergelijke ecosystemen zo’n 10 à 20 jaar geleden nog niet. Kun je nagaan hoe pril onze hightech-regio eigenlijk is. We staan in de kinderschoenen, maar maken nu al een wereld van verschil met onze hightech. En de volgende generatie staat al in de startblokken. Neem bijvoorbeeld iemand als Beatrix Bos: ooit wereldkampioen met de zonne-auto van Solar Team Eindhoven, nu een belangrijke medewerker van Carbyon, een van die prachtige startups. Dat ze samen met mij de Gerard & Anton Awards presenteert, maakt het allemaal nog mooier. En logischer.”

Maar vanzelf gaat het allemaal niet, waarschuwt Bert-Jan tot slot. “Het is aan alle betrokkenen om tijd en energie te blijven investeren in het ecosysteem. Om even los te komen van hun eigen werk. Om open te staan voor waardevolle ontmoetingen met anderen. Zo organiseren we toeval en houden we ons systeem organisch in beweging. Zo blijven we roeren in onze toverdrank waarmee we internationaal impact maken.”